Universiteit van het Noorden: Van zorg naar positieve gezondheid

Sinds 2013 heeft de Europese Commissie Noord-Nederland meerdere keren erkend als regio met de hoogst mogelijke score op het gebied van healthy ageing. De Universiteit van het Noorden wil deze leidende positie in Nederland en in Europa vasthouden en uitbreiden. Daarom ligt de focus van de Aletta Jacobs School of Public Health op de transitie ‘van zorg naar positieve gezondheid’. Vanuit dit innovatieve samenwerkingsplatform beantwoorden onderzoeksinstellingen en het bedrijfsleven gezamenlijk vragen om een duurzame en betaalbare volksgezondheid te realiseren.

In een viertal edities zoomen we in op de Universiteit van het Noorden. Dit unieke kennis- en innovatienetwerk bestaat uit de RUG, Hanzehogeschool, NHL Stenden, Van Hall Larenstein en het UMCG. Dit is het derde artikel.

De gemiddelde leeftijd in de samenleving neemt toe en dit leidt tot steeds grotere uitdagingen. Noord-Nederland is bij uitstek een regio waar geëxperimenteerd kan worden met nieuwe toepassingen en interventies op dit gebied. Dit komt door de goede onderlinge samenwerking, de omvang van de regio en de aanwezige gezondheidsuitdagingen. In het Noorden wordt gezondheid benaderd in relatie tot de levensloop van mensen. Hoe? Door al voor de zwangerschap te beginnen met voorlichting over het belang van gezond leven.

De Universiteit van het Noorden werkt daaraan mee door kennis te delen over het stimuleren van gezond gedrag, zoals gezonde voeding. Daarvoor ontwikkelt zij de nieuwste technische toepassingen die geïntegreerd worden in zowel het onderwijs als in onderzoek. De leden van de Universiteit van het Noorden richten zich daarnaast op de ontwikkeling van betere diagnostiek en behandelingen. Zo draagt de Universiteit van het Noorden eraan bij dat mensen gezond oud kunnen worden, hier en in de rest van de wereld.

Trotse vaandeldrager

De Aletta Jacobs School of Public Health, kortweg Aletta, is de trotse vaandeldrager van healthy ageing in Noord-Nederland. Aletta is een samenwerkingsverband tussen vier leden van de Universiteit van het Noorden: de Rijksuniversiteit Groningen, het UMCG, de Hanzehogeschool Groningen en NHL Stenden Hogeschool. In maart 2018 werd het officiële startschot gegeven voor dit innovatieve samenwerkingsplatform, dat initiatieven rondom gezond ouder worden bij elkaar brengt. Onderwijs, onderzoek en impact worden in één instituut gebundeld en Aletta is daarmee vergelijkbaar met andere internationale toonaangevende instituten. Hoewel Aletta zowel lokaal als regionaal actief is, heeft het samenwerkingsplatform de ultieme ambitie om wereldwijd impact te genereren.

Meer gezonde jaren

Aletta werkt daarom samen met nationale en internationale initiatieven op het gebied van healthy ageing. Inmiddels hebben onderzoekers, faculteiten en partners van verschillende disciplines zich al aan Aletta verbonden. Ze hebben hierbij één gezamenlijk doel: ‘Denken om te doen – Samen voor Meer Gezonde Jaren’. Het Healthy Ageing Netwerk Noord-Nederland, HANNN, is eveneens gericht op meer gezonde jaren voor alle inwoners van de drie noordelijke provincies. De leden van de Universiteit van het Noorden werken dan ook nauw samen met dit netwerk aan een gezondheid stimulerende omgeving.

Lifelines

Datzelfde geldt voor de samenwerking met Lifelines, dé noordelijke data- en biobank. Door gebruik te maken van Lifelines-data kan inzichtelijk worden gemaakt wat de gevolgen zijn van preventie op de fysieke en mentale gezondheid van de deelnemers aan Lifelines. Zo zijn er deelnemers die in de loop van hun deelname sinds 2006 een ziekte hebben ontwikkeld. Lifelines heeft zowel hun data als lichaamsmateriaal opgeslagen. Hiermee wordt gekeken of er terug in de tijd wellicht al voortekenen waren. Op basis daarvan wordt onderzocht of aandoeningen eerder opgespoord kunnen worden en of er een betere behandeling ontwikkeld kan worden. Gezondheidsgevolgen naar aanleiding van klimaatverandering worden hierbij een steeds belangrijker onderzoeksthema. Lifelines wil met de komende onderzoekrondes over 20 jaar kunnen terugkijken om te ontdekken of gezondheidsverandering toegewezen kan worden aan klimaatverandering.

Innovatiecluster

De maatschappelijke opbrengst van meer gezonde jaren is enorm, maar innovaties vinden soms moeilijk hun weg naar een eerste toepassing in, of aan, de mens. Het Health Technology Research & Innovation Cluster, HTRIC, wil hierin verandering brengen. HTRIC is een innovatiecluster waarin de eerdergenoemde leden van de Universiteit van het Noorden, de RUG, het UMCG, Hanzehogeschool en NHL Stenden, samenwerken met LIFE Cooperative. In deze coöperatie zijn noordelijke mkb-bedrijven in Life Science en Medische Technologie verenigd.

Door de samenwerking binnen HTRIC ontstaan nieuwe inzichten en verbindingen op het hele spectrum: van wetenschappelijk onderzoek tot de ontwikkeling van een eindproduct. Het UMCG bijvoorbeeld, brengt medisch-technologische kennis in en vanuit de RUG zijn de faculteiten Science & Engineering (FSE), Gedrags- en Maatschappijwetenschappen, Economie en Bedrijfskunde betrokken. Verder zijn er intensieve banden met hbo-instellingen, met overheden en met partners uit bedrijven in binnen- en buitenland.

Coördinatie zorgpersoneel

Door intensief samen te werken aan meer gezonde jaren wil de Universiteit van het Noorden de druk op de zorg behapbaar houden en de maatschappelijke kosten laag. De COVID‑19-pandemie toont eens te meer hoe groot het belang van deze ambitie is. De invulling van openstaande vacatures is hierbij een grote uitdaging. Zorg voor het Noorden, een netwerkorganisatie van negen ziekenhuizen en drie ambulancediensten, werkt daarom samen met ZorgpleinNoord, dé kennispartner op het gebied van arbeidsmarktvraagstukken. ZorgpleinNoord richt zich op de instroom, de doorstroom en het behoud van personeel in zorg en welzijn. Zorg voor het Noorden en ZorgpleinNoord willen samen met zorginstellingen en kennisinstellingen in Noord-Nederland de hoeveelheid opleidingsplekken coördineren om zo opleiding en vacatures met elkaar te verbinden. De Universiteit van het Noorden kan hierin ondersteunen door een coördinerende rol te vervullen.