Universiteit van het Noorden: Unieke krachtenbundeling in Groningen, Friesland en Drenthe
De Rijksuniversiteit Groningen, Hanzehogeschool, NHL Stenden, Van Hall Larenstein en het UMCG hebben de handen ineengeslagen. Als de Universiteit van het Noorden willen deze kennisinstellingen brede welvaart realiseren in Noord-Nederland. Hoe? Door intensiever samen te werken. Zowel met elkaar als met het bedrijfsleven, andere kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties.
Onderzoek, onderwijs en innovatie worden zo op een unieke manier samengebracht. De Universiteit van het Noorden wil hiermee de ongekende economische kracht van Groningen, Friesland en Drenthe volledig benutten en verder uitbouwen. In een viertal edities zoomt Kijk op het Noorden in op dit unieke kennis- en innovatienetwerk. Dit is het eerste artikel.
Het initiatief voor de Universiteit van het Noorden is afkomstig van RUG-voorzitter Jouke de Vries. Al in 2018 riep hij regionale hoger onderwijsinstellingen op om de aansluiting te zoeken. Door de krimp en vergrijzing ligt er dan ook een forse uitdaging: de drie noordelijke provincies vitaal houden. Daarvoor moet het Noorden een aantrekkelijke regio zijn om te studeren én om te werken. Het behouden van regionaal en internationaal talent in Noord-Nederland is hierbij al jarenlang een uitdaging. Juist daarom is de samenwerking tussen wetenschappelijk en hoger beroepsonderwijs, het bedrijfsleven, andere kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties zo belangrijk. Het vormt de basis voor het vitaal houden van de regio.
Doorlopende leerlijn
De Vries: “Er ligt een forse uitdaging, maar ook een enorme kans. We hebben hier demografisch gezien inderdaad te weinig mensen in de toekomst. Tegelijkertijd is de vraag vanuit het noordelijk bedrijfsleven onuitputtelijk. Niet in de laatste plaats vanuit het midden- en kleinbedrijf. Mkb-bedrijven willen vaak verder groeien en internationaal actief of actiever worden. Omdat ze hiervoor niet altijd de mensen hebben, kunnen ze hun strategie onvoldoende kracht bijzetten. Het creëren van een doorlopende leerlijn, van mbo tot wo, is een van de oplossingen. We moeten met onderwijs en onderzoek beter aansluiten op de maatschappelijke vraagstukken. De verbinding tussen academisch en praktijkgericht onderzoek is daarbij essentieel. Hierdoor bieden we niet alleen toegevoegde waarde aan de regio, maar spelen we ook nationaal en internationaal een rol.”
Kennisagenda 2021-2027
Om haar doelen vast te leggen, heeft de Universiteit van het Noorden een kennisagenda opgesteld. Deze kennisagenda, getiteld ‘Drivers of transition’, werd afgelopen november gepresenteerd. De kennisagenda is gebaseerd op de transitie die Noord-Nederland de komende jaren maakt op het gebied van economie, energie, gezondheid en digitalisering. Deze vier transities komen uit de Research- en Innovatiestrategie voor Slimme Specialisatie (RIS3) voor Noord-Nederland, 2021-2027.
“Met deze kennisagenda zetten we een volgende stap in de samenwerking binnen de Universiteit van het Noorden”, aldus De Vries. “Door het aanjagen van deze transities willen we een bijdrage leveren aan het realiseren van een brede welvaart in Noord-Nederland. We willen zorgen voor betere opleidingstrajecten en een meer passend onderwijsaanbod in het Noorden.” De eerste resultaten van het aanjagen van de vier RIS3-transities zijn al zichtbaar in zogeheten icoonprogramma’s. In dit artikel meer over de transitie ‘van lineaire naar circulaire economie’ en het icoonprogramma ‘FASCINATING’.
Natuurinclusieve landbouw
De agrarische sector vormt een cruciaal onderdeel in de transitie van een lineaire naar een circulaire economie. Concreet betekent dit de omschakeling van reguliere naar natuurinclusieve landbouw. Bij natuurinclusieve landbouw wordt de natuurlijke omgeving van een bedrijf, het ‘natuurlijk kapitaal’, optimaal benut en geïntegreerd in de voedselproductie. Hierdoor wordt de natuur zo min mogelijk belast en ontstaat een gezonder voedselsysteem. Een systeem dat een positieve uitwerking heeft op de biodiversiteit, de natuur en het klimaat.
Noord-Nederland heeft van oudsher een sterke agrarische sector en een breed agrarisch onderwijs- en onderzoekaanbod. Er zijn hierdoor al diverse innovatieve initiatieven ontplooid op het gebied van circulaire systemen. Een voorbeeld hiervan is de akkerbouw, die reststromen levert aan de chemische industrie om te gebruiken als hernieuwbare grondstoffen. Dergelijke initiatieven maken duidelijk dat de agrarische sector baat heeft bij een structurele samenwerking met andere sectoren. Dit vraagt om een vernieuwing van de totale keten in Noord-Nederland. Voor de Universiteit van het Noorden is hierin de rol van ketenregisseur weggelegd.
Van boer tot consument
De drie noordelijke provincies hebben voldoende beschikbare landbouwgrond en een grootschalige industriële infrastructuur om biomassa te verwerken. Dit kan gekoppeld worden aan de aanwezige duurzame energie, kennisinstellingen en de chemische industrie. Het Noorden heeft hierdoor een unieke combinatie en alle benodigde ingrediënten om een vernieuwing van de landbouwketen te realiseren. De Universiteit van het Noorden stroomlijnt daarbij allereerst het eigen onderwijs- en onderzoekaanbod op circulaire voedselsystemen. Daarnaast wordt nauw samengewerkt met de agro-foodsector om onderzoeksresultaten beter en sneller toe te passen. Zo worden nieuwe kennis en expertise ontwikkeld, op weg naar brede welvaart en een circulaire economie.
Om hierin succesvol te kunnen zijn is het open test- en innovatieprogramma FASCINATING opgezet. FASCINATING staat voor Food Agro Sustainable Circular Nature Technology in Groningen. Naast de UvhN-leden Universitair Medisch Centrum Groningen en Rijksuniversiteit Groningen, bestaat de samenwerking uit vier coöperaties: Agrifirm, Avebe, Cosun en FrieslandCampina. Ook landbouworganisatie LTO-Noord maakt deel uit van FASCINATING. Het gemeenschappelijk doel is het leveren van de hoogst mogelijke voedingswaarde binnen een natuurinclusief, duurzaam en circulair landbouwsysteem.
Het uitgangspunt van FASCINATING is dat agro-reststromen integraal worden benut, waarbij de koolstof-(CO2) en stikstofcycli worden gesloten. Hierbij wordt vanaf het begin van de keten gekeken of en hoe deze circulair is te maken, en niet pas aan het einde. Kortom, de focus ligt op de totale landbouwketen, van boer tot consument. Dit vereist een andere manier van denken, veel onderzoek en ontwikkeling. En dat komt samen in FASCINATING.
