Hoe bereid je je als overheid, hulpdiensten en bedrijfsleven voor op een grote aardbeving, bijvoorbeeld met een kracht van 5.0? De Veiligheidsregio Groningen is daar sinds 2013 volop mee bezig, na het in dat jaar gepubliceerde onderzoek van het Staatstoezicht op de Mijnen, naar de samenhang van de aardschokken in de regio Groningen en de aardgaswinning in het gebied. Waarbij onder meer bleek dat we ons moeten voorbereiden op zwaardere aardschokken.
Nog datzelfde jaar ontwikkelde de VRG samen met hulpdiensten, gemeenten, provincie, waterschappen, defensie, openbaar ministerie en allerlei deskundigen het Incidentenbestrijdingsplan Aardbevingen. Daarmee zijn deze organisaties goed voorbereid op een grote aardbeving.
Dijkdoorbraken
‘Toch is niet te voorzien wat er precies gaat gebeuren’, benadrukt Wilma Mansveld, de voormalige gedeputeerde en staatssecretaris die sinds maart dit jaar aan het roer van de VRG staat. ‘Je kunt niet voorspellen welke effecten zich wel of niet zullen voordoen en in welke mate. Een aardbeving kan huizen en bedrijven beschadigen en persoonlijk letsel veroorzaken; maar daarnaast kan de infrastructuur ontwricht worden: wegen die onbegaanbaar worden, uitval van elektriciteit en water, overbelasting van de communicatiemiddelen, de dreiging van dijkdoorbraken, noem maar op. In de eerste uren na een aardbeving zal er vooral veel zelfredzaamheid gevraagd worden van de bewoners en de bedrijven in het getroffen gebied. Uit praktijkvoorbeelden elders blijkt dat de mensen zelf veel voor elkaar kunnen betekenen. Een ondernemer kan bijvoorbeeld de bedrijfsruimte of het terrein inrichten voor de eerste opvang van eventuele slachtoffers.’
Bedrijfshulpverleners
De VRG -gevestigd bij de brandweer aan de Sontweg in Groningen, waar ook het crisiscentrum wordt ingericht bij een grote aardbeving- houdt zich op drie vlakken bezig met aardbevingen: crisisbeheersing, risicobeheersing en crisiscommunicatie. Daarnaast wordt de brandweer dit jaar opgeleid voor het omgaan met de extra risico’s die een grote aardbeving met zich mee brengt. Zoals meerdere explosies en instortingen tegelijkertijd.
Wat betreft risicobeheersing communiceert de VRG volop met particulieren en bedrijven. Voor de chemische industrie is er zelfs een speciale werkgroep, die de specifieke risico’s voor deze bedrijfstak in kaart brengt. ‘Bij bedrijven in het algemeen hebben we het over de impact van een aardbeving op het bedrijf; hoe sterk of veilig is het pand, bijvoorbeeld. Maar ook over hoe de bedrijfshulpverleners zich kunnen voorbereiden, hoe het bedrijfshulpverleningsplan moet worden aangepast en welke rol het bedrijf kan spelen in de hulpverlening direct na de aardbeving.’
Deze gesprekken worden individueel gevoerd met ondernemers die daar behoefte aan hebben, maar kunnen ook in groepsverband worden gevoerd, bijvoorbeeld per bedrijventerrein. ‘Daar staan we zeker voor open.’ Ook met Bouwend Nederland is de VRG in gesprek, maar dan gaat het vooral over het snel herstellen van schade.
Zelfredzaamheid
Het aansturen op zelfredzaamheid is een belangrijk thema in de risicobeheersing. Richting bewoners wordt via allerlei voorlichtingsmateriaal -voor jong en oud- uitleg gegeven over hoe je je voorbereidt op een aardbeving, waar je om moet denken tijdens een aardbeving (‘blijf uit de buurt van ramen, spiegels en buitenmuren’) en wat je kunt doen direct na de aardbeving. Zoals de gasleiding afsluiten als je gas ruikt.
‘Bij bedrijven kun je dan ook denken aan het updaten van het ontruimingsplan. Is de verzamelplaats wel ver genoeg van hoge bouwwerken verwijderd, bijvoorbeeld. En waar op het bedrijventerrein is opvang beschikbaar voor eventuele slachtoffers. Waar zitten de AED’s. Het gaat dan om de allereerste opvang; voordat de hulpverleners ter plaatse zijn.’ In dit kader is het raadzaam om te oefenen met de mogelijke effecten van een aardbeving. De VRG oefent zelf regelmatig deze effecten; ook grootschalig, zoals bijvoorbeeld de Oefenweek Alert 2015 in de Marnewaard.
Commandocentrum
Zodra er een grote aardbeving komt -en dat kan bij wijze van spreken gebeuren terwijl u dit leest- richt de VRG onder leiding van Wilma Mansveld een commandocentrum aan de Sontweg in: ‘We hebben hier een ruimte -een leslokaal- met grote deuren aan de zijkanten die dan opengaan, waardoor er allerlei units vol met apparatuur bij komen. Ook gaat er een grote commandowagen naar het epicentrum van de aardbeving, waar leiding wordt gegeven aan de processen op straat. Daarbij gaat het vooral om de eerste hulpverlening en opvang. Hier aan de Sontweg worden alle bij het Incidentenbestrijdingsplan betrokken specialisten bijeengetrommeld, zoals bijvoorbeeld experts van het waterschap, om de dijkinspectie te coördineren.’
Social media
‘Ons doel is om zo snel mogelijk uit de crisisfase te komen, om alle processen in de maatschappij weer terug te krijgen in de normale toestand. Dat zal niet in een uurtje gebeuren, maar ons streven is om dat zo snel mogelijk voor elkaar te krijgen. Met inzet van heel veel mensen, natuurlijk, maar ook door gebruik te maken van alle beschikbare communicatie. Met name de social media. We monitoren alles wat voorbijkomt aan tweets, updates en filmpjes, om daar waar nodig hulp er naar toe te sturen en zaken snel in kaart te brengen. Tegelijkertijd zullen de gemeenten en andere betrokken partijen de social media gebruiken om de juiste informatie te verstrekken. Je ziet de laatste tijd steeds vaker in crisissituaties dat mensen als eerste op hun smartphone de social media raadplegen om zich te informeren over wat er aan de hand is. En dan is het van belang dat in elke gemeente de burgemeester de juiste tweets verstuurt. Naast -uiteraard- de informatievoorziening via onze calamiteitenzender RTV Noord.’
Ondernemers en bestuurders die zich graag goed -of beter- willen voorbereiden op een eventuele grote aardbeving kunnen zich melden bij de Veiligheidsregio Groningen. Contactinformatie is te vinden op de website.
