Composthoop
Bij mij in de buurt woont een heel vriendelijk echtpaar. Het grote erf rondom het huis is netjes en georganiseerd. De mooi aangelegde tuin is onberispelijk. De oprit is altijd aangeveegd en uiteraard vrij van groene sprieten. Nergens staat of groeit iets, wat er niet hoort. Het gemaaide gras gaat in plastic vuilniszakken en wordt in de kofferbak van de auto geladen en naar de gemeentelijke milieustraat gebracht.
Een eigen composthoop, waarvoor meer dan genoeg plek zou zijn, en die heel wat ritjes naar de stort zou besparen, is ze te rommelig en zou kunnen gaan stinken. Jammer, want compost is ideaal plantenvoedsel: het levert mineralen en andere voedingsstoffen, het houdt water vast en zorgt voor een luchtige kruimige bodem. Dat vinden ze ook, maar ze kopen liever gecertificeerde compost in schone plastic zakken.
Mensen hebben soms moeite met de natuur en de ogenschijnlijke wanordelijkheid daarvan. Takjes en bladeren vallen maar willekeurig in het rond. Onkruid schiet overal omhoog. In de ogen van sommigen wordt het gauw een troep als je even niet oplet. Harken! Schoffelen! En dan zeker ook nog een composthoop die daar permanent ligt te broeien en te schimmelen. Ze moeten er niet aan denken.
Het wonder van de kringloop
Ik heb met het enthousiasme van een zendeling geprobeerd de magie van compostering uit te leggen: het wonder van de kringloop die gratis in je tuin kan worden uitgevoerd. Het is fascinerend hoe groenafval in een composthoop in korte tijd verandert in een kruimige donkerbruine of zwarte massa. Vol met wormen en ander leven, en niet te vergeten met schimmels en bacteriën. Met het blote oog niet te zien, maar in een handvol zijn het al snel vele miljarden. Sommige van die bacteriën zorgen ervoor dat compost naar bosgrond ruikt. Maar vergeefs, ze moeten er niets van hebben. Jammer, want wanorde en structuur horen nu eenmaal bij elkaar. Ze gedijen op elkaar en wisselen elkaar af. Uit wanorde ontstaat structuur en structuur gaat weer over in wanorde. De natuur maakt daar gebruik van. Dat zijn de kringlopen.
Als je er even bij stilstaat, ontstaan veel mooie dingen op het grensvlak tussen wanorde en structuur, of tussen controleren en loslaten. Daar zit creativiteit. Kijk maar naar steden, waar verlaten industriepanden of afgetakelde wijken soms broeinesten worden voor creativiteit of een nieuwe tijdgeest. Of naar organisaties waar naast vaste regels ook vrije ruimte is voor ontwikkeling en groei.