Henk Helmantel: 50 jaar in het vak, maar nog lang niet klaar met schilderen

“Dertig jaar geleden werd ik geschaard onder de nieuwe realisten. Laat ik tegenwoordig maar zeggen dat ik een realistische schilder ben, die aandacht geeft aan de schepping.” Henk Helmantel zit 50 jaar in het vak, maar is nog geen greintje van zijn scherpte verloren.

Groente, fruit en gebruiksvoorwerpen vormen de kern van Helmantels werk, maar hij is ook bekend om zijn interieurschilderijen van kerken en kloosters. “Daar ben ik eigenlijk al mee begonnen toen ik beroepsschilder werd”, vertelt Helmantel. “Kerken en andere religieuze gebouwen zijn boeiend van sfeer. Ik ben begonnen met de kerk van Loppersum en heb in de loop van de jaren veel kerkinterieurs op het doek vereeuwigd. Ik hou met name van de kerken in Romaanse stijl, met hun grote raampartijen en goed stoffering. Daar zijn er gelukkig in de provincie Groningen veel van. Maar ik schilderde ook kerken en kloosters in de rest van Europa.”

Twee jubileum-exposities
Om zijn jubileum te vieren, plande Helmantel twee exposities in zijn eigen Museum Helmantel: van begin mei tot eind augustus was er een overzichtstentoonstelling met eigen werk te zien onder de titel ‘Henk Helmantel – 50 jaar schilder’, terwijl van begin september tot 28 oktober de tentoonstelling ‘Geachte collega’s’ in het museum te zien is.

“In de eerste tentoonstelling lieten we mijn werk gezien gedurende 50 jaar, met een nadruk op de laatste jaren. ‘Geachte collega’s’ geeft een overzicht van werk dat we in de loop van de tijd aankochten en een aantal werken in bruikleen, waarbij we vooral hebben gekeken naar kwaliteit – kwaliteit in onze ogen, natuurlijk. In ieder geval zijn het werken van collega’s die ik waardeer, zowel impressionisten en realisten als ook abstract-werkende collega’s. Er hangen werken van 44 deelnemers, waarvan 15 uit ‘mijn’ provincie Groningen afkomstig. Maar er hangen ook schilderijen van Drentse en Friese schilders, en een aantal uit de rest van Nederland, Engeland en België.”

Museum Helmantel
Dat Museum Helmantel is sowieso een bijzonder fenomeen. Het is gehuisvest in de schuur van de oude pastorie van Westeremden, die Helmantel tussen 1974 en 1981 liet herbouwen, nadat hij delen van de fundering in de tuin van zijn woning had gevonden. De expositieruimte is huisvest het eigen werk van de schilder en van tijd tot tijd ook andere tentoonstellingen.

Helmantel stelt dat hij geen natuurtalent genoemd mag worden. Nadat hij van 1961 tot 1965 de Academie Minerva in Groningen had bezocht, bekwaamde hij zich in het vak door hard te werken. Of, zoals hij het zelf in nuchter Gronings zegt: “Ik heb er iets voor moeten doen.” Dat, samen met het enthousiasme voor het vak, zorgt ervoor dat hij een halve eeuw zijn brood met beleg kan eten dankzij de schilderkunst. “Maar bedenk wel: Vincent van Gogh was ook geen natuurtalent. Je hebt in wat voor vakgebied dan ook, altijd een aanloopperiode. Ook Rembrandt en Vermeer hebben dat gehad, en Van Gogh nog meer. Langzaam kom je dan tot een hoger niveau, zolang je maar bezig blijft met je vak.”

“Rond 1975 begon ik werk te  maken dat gemiddeld goed was. En sindsdien is dat gelukkig zo gebleven. Dat was ook zo mooi te zien in de overzichtstentoonstelling, waarin we dus de nadruk legden op de betere werken. Maar natuurlijk heb ik ook wel mindere dingen gemaakt, dat zal iedereen hebben in zijn werk. Ik probeer het beste te geven binnen de mogelijkheden van mijn talent.”

De 72-jarige schilder is nog lang niet van plan om ezel en kwast definitief neer te leggen. Er is nog meer dan voldoende te schilderen en ook in 2017 verschenen er weer diverse werken van zijn hand. Van kerkinterieurs (bijvoorbeeld dat van de Oude Kerk in Delden) tot stillevens van groente en fruit (‘Venkel’ is een voorbeeld). “En ik vind ook Romeins glaswerk prachtig om te schilderen – vooral hoe het gaandeweg de tijd prachtig is verkleurd – en bronzen Chinese voorwerpen en Mexicaans aardewerk.”

In 2018, zo kondigt de schilder tenslotte aan, zullen er drie Helmantel-tentoonstellingen zijn. “Eén in Museum More in Gorssel en één in Museum Gouda. En een internationale tentoonstelling in het Chinei-museum in Tainan op Taiwan.”

“In ons eigen museum zal trouwens in ieder geval een tentoonstelling van Kees Stoop uit Holten komen, iemand die ik zeer waardeer.”